Om de begrijpelijkheid van de teksten van het nieuwe Omgevingsloket te testen deden 9 laaggeletterden op 30 april 2020 een online praktijkproef. De resultaten helpen bij het verbeteren van de teksten en dragen zo bij aan een toegankelijk, begrijpelijk en gebruikersvriendelijk Omgevingsloket. Maar ook op andere manieren werken we aan digitale inclusie bij de ontwikkeling van het digitaal stelsel en het Omgevingsloket.

Sander Haaksma
Sander Haaksma, teamleider DSO UX-team

Digitale toegankelijkheid Omgevingsloket

Het Omgevingsloket is een website waar digitale informatie over de Omgevingswet straks samenkomt. Zo kan iedereen deze informatie straks op 1 plek bekijken en direct gebruiken. Bijvoorbeeld voor het aanvragen van een vergunning om een dakkapel te bouwen. Of om op te zoeken welke regels er op een bepaald gebied gelden.

Eind 2019 onderzocht Stichting Accessibility, een onafhankelijk expertisecentrum voor toegankelijke ICT, of het nieuwe Omgevingsloket voldoet aan de internationale standaarden voor digitale toegankelijkheid. Dat bleek voor een groot gedeelte al het geval.

1 op de 9 mensen tussen 16 en 65 jaar is laaggeletterd

Om het Omgevingsloket verder te verbeteren heeft het programma Aan de slag met de Omgevingswet (ADS) vervolgens de praktijkproef voor laaggeletterden opgezet. Het programma wilde daarmee te weten komen of de teksten in het Omgevingsloket begrijpelijk zijn voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven.

Voor deze proef werkte het programma ADS samen met stichting ABC – een stichting van en voor laaggeletterden in Nederland. De deelnemers aan de praktijkproef hebben op latere leeftijd leren lezen en schrijven en zetten zich nu in als Taalambassadeurs voor deze stichting.

Praktijkproef in het nieuwe Omgevingsloket

Volgens cijfers van de rijksoverheid is in Nederland 1 op de 9 mensen tussen 16 en 65 jaar laaggeletterd. Ze hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak vinden zij het ook lastig om met een computer om te gaan.

Met de invoering van de Omgevingswet is het belangrijk dat ook laaggeletterden de teksten van het Omgevingsloket goed begrijpen. Ook zij moeten ermee kunnen werken. Door de teksten in het Omgevingsloket te testen en te verbeteren zorgt het programma ervoor dat het nieuwe Omgevingsloket voor deze groep begrijpelijker en daardoor beter toegankelijker wordt.

Voorafgaand aan de praktijkproef bekeken de 9 Taalambassadeurs een aantal pagina’s van het Omgevingsloket. Zij kregen de opdracht om de woorden en zinnen te onderstrepen die voor hen moeilijk zijn. Na een uitleg over videobellen volgde de online praktijkproef. Met Hank Gronheid, de begeleider van de Taalambassadeurs van stichting ABC, bespraken ze gedurende 2 uur hun voorstellen voor verbetering van de teksten.

Hank Gronheid: Projectleider Sander Haaksma deelde zijn scherm zodat we de uitgekozen woorden en zinnen gezamenlijk konden behandelen. Tussendoor vroeg ik of de Taalambassadeurs woorden begrepen die zij niet als moeilijk hadden aangevinkt maar waarvan ik het gevoel had dat deze wellicht niet begrijpelijk zijn voor laaggeletterden. Op deze manier konden we zoveel mogelijk reacties ophalen over de begrijpelijkheid van het Omgevingsloket.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Aan de slag met de Omgevingswet.

Een Begrijpelijke Overheid

Sander Haaksma – Projectleider Aan de slag met de Omgevingswet:

Wij bouwen het omgevingsloket en het omgevingsloket is een website waarop je kan controleren of je een vergunning nodig hebt voor een bepaalde activiteit, waarop je de vergunning kan aanvragen en waarop je ook een overzicht hebt met alles wat er in de omgeving speelt.

Batul Kazmi – Communicatieadviseur Aan de slag met de Omgevingswet:

Waarom is het eigenlijk belangrijk dat de DSO digitaal inclusief is?

Sander Haaksma – Projectleider Aan de slag met de Omgevingswet:

Omdat de DSO gemaakt wordt voor iedereen in Nederland en dat we heel graag willen helpen om het voor iedereen zo makkelijk mogelijk te maken.

We focussen ons met intensiviteit op gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid en de begrijpelijkheid.

Toegankelijkheid is bijvoorbeeld; iemand die blind is moet straks ook een vergunning kunnen aanvragen.

En met begrijpelijkheid willen we ook zoveel mogelijk mensen bereiken die moeite hebben met lezen en schrijven, en met het gebruiken van een computer.

Dat is vaak wat het gevolg is van als je niet goed kan lezen en schrijven.

Belangrijk is dat dat het niet alleen maar voor burgers en bedrijven het belangrijk is dat iedereen mee kan doen, maar ook voor een gemeente of een ander bevoegd gezag zelf, omdat het gewoon het werk efficiënter en slimmer en makkelijker maakt.

Ik krijg minder vragen, dus het bespaart uiteindelijk ook gewoon kosten.

Dus dat is ook een reden om hiermee aan de gang te gaan.

Wij kunnen als Digitaal Stelsel Omgevingswet nog ons best doen om alles zo inclusief mogelijk te maken, maar de sleutel ligt in handen van alle bevoegde gezagen in Nederland want alleen maar met elkaar, samen, kunnen we dit bereiken.

Zodat we iedereen in Nederland mee kunnen laten doen.

Batul Kazmi – Communicatieadviseur Aan de slag met de Omgevingswet:

U heeft een online testpanel uitgevoerd samen met ‘Taalambassadeurs’.

Kunt u mij vertellen hoe het proces in zijn werk ging?

Hank Gronheid – Begeleider Praktijkproef Stichting ABC:

Ons werd gevraagd om naar het materiaal van de website te kijken.

Om te kijken in hoeverre de teksten begrijpelijk zijn voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven.

Vervolgens hebben wij aan iedere taalambassadeur een paar pagina’s voorgelegd, zij hebben gekeken naar de tekst, of ze die begrepen.

Zij hebben aangegeven welke woorden voor hen moeilijk waren, welke zinnen ingewikkeld waren en zij hebben hun advies mogen geven hierover om dit te verbeteren.

Lorette Kallendorf – Taalambassadeur:

Bijvoorbeeld…

Het ging over: je wil iets verbouwen, dan ga je een formulier invullen via DigiD.

Maar dan staat er ‘activiteit’ en dan denk je: “Activiteit is toch sport?”

Maar die activiteit gaat over verbouwen.

Jos Niels – Taalambassadeur:

Wat wel heel belangrijk is, is dat je de moeilijke woorden die niet goed begrijpelijk zijn met een groter lettertype gedrukt worden, of als zwart-wit gedrukt worden

Ik wil net zo goed bij de mensen horen als de wat hoger opgeleide mensen.

Ik wil in deze economie ook gewoon meedraaien als een gewoon mens wat ik ben.

Ik ben niet meer en ik ben niet minder.

En ik wil ook niet meer zijn, maar ik wil ook absoluut niet minder zijn.  

Lorette Kallendorf – Taalambassadeur:

Ik vind het heel goed dat jullie deze doelgroep er ook bij betrekken want je hebt heel veel laaggeletterden en de meeste van de bevolkingen kunnen moeilijk lezen.

Als je deze mensen wegschrijft dan vallen ze weer in een ander, hoe zeg je dat, gat of zo?

Maar ik vind het heel fijn dat jullie deze groep erbij betrekken.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Aan de slag met de Omgevingswet.

www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl

Het programma Aan de slag met de Omgevingswet is een samenwerkingsverband van gemeenten (VNG), provincies (IPO), waterschappen (UvW) en het Rijk. Het programma ondersteunt overheden, maatschappelijke partners, bedrijven, initiatiefnemers en belanghebbenden om te kunnen werken met de wet.

*Muziek stopt*

Begrijpelijkheid van het Omgevingsloket verbeteren

Tijdens de proef hield een webredacteur zorgvuldig de opmerkingen bij. “Icoontjes en meer afbeeldingen zouden me kunnen helpen om moeilijke onderdelen te begrijpen”, was zo’n opmerking.

Sander Haaksma van het UX-team van het Digitaal Stelsel Omgevingswet en projectleider van de praktijkproef: Het is heel waardevol om van deze Taalambassadeurs te horen waar zij behoefte aan hebben. Als een simpele aanpassing als het toevoegen van een icoontje of afbeelding deze doelgroep kan helpen, kunnen we snel meters maken in het verbeteren van de begrijpelijkheid. Ik zie deze praktijkproef, net als bij de andere projecten, als een proces waarbij we elke keer meer leren en onze dienstverlening verbeteren. Heel waardevol, omdat iedereen straks via het Omgevingsloket een vergunning moet kunnen aanvragen. Voor het verder ontwikkelen van het Omgevingsloket blijven we samenwerken met de Taalambassadeurs van Stichting ABC om teksten te toetsen op begrijpelijkheid.

Het Omgevingsloket is voor iedereen

Digitale inclusie van het Omgevingsloket

Naast begrijpelijk moet het Omgevingsloket ook gebruiksvriendelijk zijn. De gebruiker moet in het Omgevingsloket effectief en efficiënt een aanvraag voor bijvoorbeeld een vergunning kunnen doen. En het Omgevingsloket moet voor iedereen toegankelijk zijn. Ook voor mensen met een beperking.

Via het programma ADS streven de gezamenlijke overheden naar een Omgevingsloket dat gebruiksvriendelijk, toegankelijk en begrijpelijk is voor iedereen: inclusieve dienstverlening. Lees op de pagina Digitale inclusie hoe het programma ADS dit aanpakt en hoe u hier ook zelf mee aan de slag kunt gaan.