Terugblik

*Muziek speelt*
 
Beeldtekst: Participatie Motie-Nooren c.s.
Aan de slag met de Omgevingswet.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Hallo, ik ben Margit Koesoemo Joedo en ik werk als omgevingsmanager aan de Omgevingswet bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Welkom bij het webcollege over participatie onder de Omgevingswet. U heeft in een ander webcollege kunnen zien hoe participatie geregeld is in de Omgevingswet, in het onderliggende Omgevingsbesluit en de daar onderliggende Omgevingsregeling. Dat webcollege kunt u terugzien op de site van Aan de slag met de Omgevingswet.

Beeldtekst: www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Begin 2020 vond de behandeling van de ontwerp-Iinvoeringswet in de Eerste Kamer plaats. Daar hebben kamerlid Nooren en anderen een motie over participatie ingediend. Die is aangenomen. Zij vinden het belangrijk dat inwoners weten waar ze aan toe zijn. De motie Nooren houdt dan ook motiveringsplicht in voor decentrale overheden over het eigen participatiebeleid. De uitwerking van de motie landt, via het Invoeringsbesluit, als regel in het Omgevingsbesluit. In dit college zal ik kort uitleggen hoe participatie per instrument in de Omgevingswet geregeld is, en hoe dit als gevolg van de motie Nooren wijzigt.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Regels voor participatie per instrument.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
De verantwoordelijkheid voor het toepassen van participatie ligt volgens de Omgevingswet meestal bij de overheid, bij het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag stelt uiteindelijk een omgevingsvisie, een omgevingsplan, een verordening, een waterschapsverordening, een programma of een projectbesluit vast. Voor elk van deze instrumenten zijn regels voor participatie vastgelegd. En die regels hebben betrekking op de kennisgeving aan de voorkant en de motiveringsplicht aan de achterkant.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: De kennisgeving. 

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Bij de kennisgeving van een omgevingsplan geeft de gemeente aan hoe de participatie wordt vormgegeven. Bij een projectbesluit doet de overheid uiterlijk bij de start van de verkenning van een projectbesluit een 'kennisgeving participatie'. In deze kennisgeving staat hoe burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen bij de verkenning worden betrokken. In de kennisgeving participatie gaat het bevoegd gezag in ieder geval in op de volgende vragen: wie worden betrokken, waarover en wanneer? Wat is de rol van het bevoegd gezag en de initiatiefnemer en waar is of komt aanvullende informatie beschikbaar? Deze kennisgeving participatie kan gelijktijdig plaatsvinden met de kennisgeving voornemen, maar dat hoeft niet. Misschien is er behoefte aan meer tijd om het participatie traject in te richten.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: De motiveringsplicht.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Daarnaast heeft de overheid een motiveringsplicht bij het vaststellen van omgevingsvisie, programma, omgevingsplan en projectbesluit. De overheid geeft hierbij aan hoe zij burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen betrokken heeft bij de voorbereiding en wat de resultaten hiervan zijn. De Omgevingswet kent nog een instrument die u nog niet voorbij zag komen. De omgevingsvergunning. Let op: bij de omgevingsvergunning ligt de verantwoordelijkheid voor participatie bij de initiatiefnemer. Bij de aanvraag van een omgevingsvergunning moet de initiatiefnemer aangeven of hij of zij de omgeving bij de plannen betrokken heeft, en zo ja, hoe dat is gebeurd en wat de uitkomst hiervan zijn. Participatie is hier dus niet verplicht. Daar is een uitzondering op. Een gemeenteraad kan gevallen aanwijzen waarin participatie wel verplicht is. Het gaat dan om activiteiten die niet mogelijk zijn volgens het omgevingsplan: de zogenaamde buitenplanse omgevingsplan-activiteiten. En het college van burgemeester en wethouders moet voor deze gevallen bevoegd gezag zijn. Het kan voor de overheid handig zijn om voor zulke gevallen participatiebeleid te formuleren. Zij kan dan daarin aangeven hoe zij omgaat met ingekomen aanvragen.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Motie-Nooren c.s.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Sinds de motie Nooren is aangenomen, is de motiveringsplicht uitgebreid. De decentrale overheden, dus de gemeenten, provincies en waterschappen, zullen namelijk ook moeten aangeven op welke wijze invulling is gegeven aan hun eigen participatiebeleid. De motie roept decentrale overheden dus op om eigen participatiebeleid op te stellen. Zij mogen zelf bepalen hoe zij hun participatiebeleid vormgeven. Zij kunnen daarin hun visie op participatie en uitgangspunten opnemen. Bijvoorbeeld over de toegankelijkheid, de representativiteit, de betrokkenheid van ondervertegenwoordigde groepen, de eigen rol en hoe het participatieresultaat wordt meegewogen in het uiteindelijke plan. Op deze manier is voor alle betrokkenen inzichtelijk hoe zij kunnen meedenken en meedoen. Samengevat, de motiveringsplicht wijzigt door de motie Nooren als volgt: de overheid moet bij vaststelling van bepaalde plannen aangeven wie zij hierbij betrokken heeft, wat de uitkomsten hiervan zijn en hoe ze invulling heeft gegeven aan haar participatiebeleid. Van de omgevingsverordening en een waterschapsverordening bestond nog geen motiveringsplicht, maar door de motie Nooren nu wel. De motie Nooren is niet van toepassing op rijksbesluiten. Ook niet op het projectbesluit. Hier golden van participatie al uitgebreidere regels voor.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Aan de slag met participatie.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Als gemeente, provincie of waterschap, kunt u dus nu al aan de slag met het vaststellen van uw participatiebeleid. Op de website Aan de slag met de Omgevingswet, vindt u voorbeelden van overheden die u zijn voorgegaan. U vindt daar ook de Denkwijzer van goede participatie. In de Denkwijzer is het belang van goede participatie beschreven. Hierin kunt u succesfactoren en randvoorwaarden voor goede participatie vinden en leest u hoe deze kunt inzetten bij de instrumenten van de Omgevingswet. Ik wil graag nog twee vragen met u bespreken. De eerste is de vraag of de uitbreiding van de motiveringsplicht met terugwerkende kracht voor al vastgestelde besluiten geldt. Het antwoord is nee. Voor de omgevingvisies omgevingsplannen, programma's, omgevingsverordeningen en waterschapsverordeningen die al vastgesteld zijn, geldt de uitgebreide motiveringsplicht niet. Als deze instrumenten na de inwerkingtreding van de wet op 1 januari 2022, wijzigen moet er wel aan de motiveringsplicht worden voldaan.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Het wetsvoorstel Versterking van participatie op decentraal niveau.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Tot slot wil ik stilstaan bij het wetsvoorstel Versterking participatie op decentraal niveau. Bij een spoedige behandeling in de Tweede en Eerste Kamer kan het wetsvoorstel medio 2021 in werking treden. Met dit wetsvoorstel wordt de huidige inspraakverordening verbreed naar een participatieverordening. In de participatieverordening regelen gemeenten, provincies en waterschappen hoe zij inwoners betrekken bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid. Ze zijn vrij te beslissen hoe zij inwoners bij deze beleidsfasen betrekken. Participatie is natuurlijk vooral een kwestie van doen en elke overheid zal haar eigen accenten leggen.

*Muziek speelt*

Beeldtekst: Verhouding participatiebeleid en participatieverordening.

Margit Koesoemo Joedo – Omgevingsmanager Omgevingswet:
Hoe verhoudt de motiveringsplicht ter uitvoering van een motie Nooren zich nu tot de participatieverordening uit dit wetsvoorstel? Die vraag heeft een wat langer antwoord nodig. De motiveringsplicht sluit aan bij wat het wetsvoorstel voorstelt. Decentrale overheden moeten aangeven op welke wijze zij invulling hebben gegeven aan hun participatiebeleid, zoals bijvoorbeeld opgenomen in de participatieverordening. Participatiebeleid kan breder zijn dan alleen de participatieverordening. U kunt in het participatiebeleid verwijzen naar regels in de inspraak en participatieverordening. Het beleid kan bovendien aangeven hoe een norm uit de verordening concreet kan worden toegepast. Ik zal een voorbeeld geven. De verordening zegt: "Het bestuursorgaan informeert belanghebbenden hierover op correcte wijze." In het beleid kan worden aangegeven wat met de norm 'een correcte wijze' wordt bedoeld. Het participatiebeleid en de participatieverordening zijn niet inwisselbaar. Het beleid bindt namelijk alleen het bestuursorgaan, niet de burger. En in het beleid kan alles worden opgenomen wat het bestuursorgaan belangrijk vindt. De verordening beperkt zich tot de normatieve juridische regels. We zijn aan het einde gekomen van dit webcollege. Bedankt voor kijken. Mocht u meer informatie willen hebben over participatie onder de Omgevingswet, dan kunt u die vinden op de website van Aan de slag met Omgevingswet. U vindt daar onder andere veelgestelde vragen die u verder kunnen helpen bij het vormgeven van participatie. Veel succes.

*Muziek speelt*

Logo Aan de slag met de Omgevingswet verschijnt in beeld.
Beeldtekst: Voor meer informatie, ga naar:
www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl en www.vng.nl/rubrieken/omgevingswet