Tekst 23 april 2021
Foto Helena (Flickr, CC BY 2.0)

De Achterhoekse mentaliteit: gewoon doen!

Met de reeks ‘De Omgevingsdialoog’ staan we stil bij de uitdagingen en kansen die de Omgevingswet biedt in de regio. Hier zijn omgevingsdiensten, gemeenten, provincie en hun samenwerkingspartners hard aan het werk om invulling te geven aan het werken met de wet. Dit keer gaan Harry Verheij (programmamanager Omgevingswet gemeente Oost Gelre), Marianne Pothof (procesregisseur implementatie Omgevingswet gemeente Winterswijk), Hans Gerritsen (beleidsadviseur Toezicht en Handhaving Waterschap Rijn en IJssel), Annemieke Vos (juridisch adviseur Omgevingsdienst Achterhoek) en Sandra Vink (vergunningverlener milieu Omgevingsdienst Achterhoek) met elkaar in gesprek over de samenwerking in de Achterhoek. De deelnemers aan deze Omgevingsdialoog kennen elkaar vooral goed door de regionale werkgroep Praktijkvoorbeelden. Minstens 1 keer per maand komen de deelnemers digitaal samen om aan de hand van een casus regionale werkafspraken te maken, ter voorbereiding op de Omgevingswet.

De Omgevingsdialoog

De reeks ‘De Omgevingsdialoog’ belicht de onderlinge samenwerking tussen omgevings­diensten, gemeenten, provincie en andere samenwerkings­partners binnen de regio. Dit wordt gedaan via informele ronde­tafel­gesprekken. Omgevings­diensten en hun partners bespreken de kansen en uitdagingen die de komst van de Omgevingswet met zich meebrengt. De producten en diensten van de omgevings­diensten komen aan bod, gekoppeld aan concrete voorbeelden.

Harry Verheij, programmamanager Omgevingswet gemeente Oost Gelre
Marianne Pothof, procesregisseur implementatie Omgevingswet gemeente Winterswijk
Hans Gerritsen, beleidsadviseur Toezicht en Handhaving Waterschap Rijn en IJssel
Annemieke Vos, juridisch adviseur Omgevingsdienst Achterhoek
Sandra Vink, vergunningverlener milieu Omgevingsdienst Achterhoek

Spelenderwijs de urgentie ontdekken

De basis voor de Achterhoekse samenwerking in werkgroepen werd in november 2019 gelegd tijdens een PIKO-simulatiespel (Project Interbestuurlijke Ketensamenwerking Omgevingswet). Harry: "Dat spel was een succes: het bracht ons als regionale partners bij elkaar. En het bracht ons een duidelijk bewustzijn. Terwijl we het spel speelden, werden we ons namelijk steeds bewuster van de hoeveelheid werk die ons nog te doen staat." Annemieke vult aan: "Tijdens het spel liep iedereen door de zaal met vragen als: ‘Waar moet ik naartoe?’" Harry: "Ik herinner me de tijdsdruk ook nog heel goed, de stopwatch die aftelde. Dat was echt een eyeopener: we moeten nog zóveel werk verrichten voor de komst van de Omgevingswet." Annemieke: "Door het simulatiespel groeide bij veel partijen inderdaad het urgentiebesef. Toen is besloten: laten we proberen om in groepjes met afgevaardigden van alle omgevingspartijen, regionale werkafspraken te maken." Hans: "Het simulatiespel was voor ons als waterschap ook de start om als ketenpartner aan te schuiven bij overleggen. Tijdens het spel beseften we dat we elkaar nodig hebben."

De koeienstal

De eerste echte werkgroepsessie van Praktijkvoorbeelden startte in juni 2020. De werkgroep begon toen met de eerste casus: de koeienstal. Sandra: "Wij gebruiken als casus eigenlijk altijd een koeienstal. Die breiden we steeds een stukje uit. We begonnen met de afspraken tussen de omgevingsdienst en de gemeenten rondom bouwen en milieu. Daarna hebben we de koeienstal gecombineerd met een stukje Natura 2000, dus toen moest de provincie aanhaken. Nu zijn we van start gegaan met een casus waarbij ook het waterschap aanschuift: de stal staat nabij een watergang. Zo betrekken we langzaam steeds meer partijen in onze casus." Dat klein beginnen werkt heel fijn, benoemt Hans. "Zo krijgen we als ketenpartner op een overzichtelijke manier scherp waar het waterschap de omgevingsdienst en gemeenten raakt." Harry vult aan: "We hoorden van andere regio’s dat zij best ingewikkelde casussen oppakten. Maar wij wilden graag dicht bij huis blijven, letterlijk en figuurlijk. In onze regio komen we veel agrarische zaken tegen, daarom kozen we voor de koeienstal." Ook Hans staat achter de casus: "Aanvragen vanuit de agrarische sector zijn negentig procent van ons werk. Laten we er dus vooral voor zorgen dat we die processen op orde hebben wanneer de Omgevingswet ingaat. Dan weten we elkaar daarna voor de overige zaken ook wel te vinden."

Tijdlijnen met afspraken

De uitkomsten van de werkgroep zijn tijdlijnen met afspraken. In die tijdlijn zie je als omgevingspartij precies waar jouw werkzaamheden die van een andere partij raken en hoeveel tijd je voor een taak hebt. Sandra: "Die tijdlijnen delen wij als Omgevingsdienst in speciale sessies met de tien gemeentes in de regio. De Achterhoek is wat verder dan omliggende regio’s wat het maken van afspraken betreft. Gemeentes buiten onze regio kunnen daardoor ook hun voordeel doen met ‘onze’ tijdlijnen." Hans: "Wij hopen als waterschap uiteraard dat alle 23 gemeenten die wij bedienen met dezelfde tijdlijnen gaan werken." Harry benadrukt dat de afspraken die nu gemaakt zijn, nog niet het eindplaatje vormen: "Gaandeweg zullen we de afspraken nog wel bijstellen. Nu hebben we een goede basis om mee te werken. Daarbij wil ik wel benadrukken dat we zonder de ondersteuning en regie van de Omgevingsdienst Achterhoek nooit zo ver zouden zijn gekomen." Marianne is het daarmee eens: "De praktische, speelse manier waarop we nu afspraken maken met de ketenpartners, is heel fijn. We zetten goede stappen. Het liefst wil ik vanaf de zomer gaan oefenen en echt al gaan werken in lijn met de wet."

Capaciteit: dé grote uitdaging

Of dat gaat lukken, hangt af van verschillende zaken. Annemieke: "Het is de vraag of het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) op tijd zo ver is, maar we gaan ervan uit dat het werkt als we gaan oefenen. En anders mailen we elkaar wel gewoon. Het gaat erom dat onze basis om te komen tot een vergunning, staat." Hans: "Wij houden ons niet echt bezig met het eventueel nog extra tijd nodig hebben voor de inwerkingtreding van de wet. We willen gewoon zo snel mogelijk op de nieuwe manier werken. Dat is onze Achterhoekse mentaliteit: gewoon doen."

De urgentie van het klaarstomen voor de Omgevingswet is zeker voelbaar in de regio, vertellen de deelnemers. De grootste uitdaging in de Achterhoek is de capaciteit. Annemieke: "We doen dit allemaal naast ons gewone werk, dus de werkdruk is hoog." Sandra vult aan: "We lopen er bij gemeentes en de Omgevingsdienst ook tegenaan dat we hard op zoek zijn naar nieuwe en ervaren collega’s." Ook Hans, Harry en Marianne herkennen dit. Marianne: "Ik zou het liefst een collega Vergunningverlening toevoegen aan de werkgroep, maar dat lukt niet vanwege capaciteitsproblemen. Mijn collega’s willen wel, maar ze kunnen niet."

"Het liefst wil ik vanaf de zomer gaan oefenen en echt al gaan werken in lijn met de wet."

Een belangrijke samenwerking

Pragmatisch, zo zou Harry de samenwerking in de Achterhoek omschrijven. "Praktisch, niet te hoog over en niet te complex. Dat geldt niet alleen voor onze werkgroep, maar voor de hele samenwerking in de regio. En zoals ik al zei: de Omgevingsdienst speelt een heel belangrijke en goede rol in die samenwerking." Hans: "Ik ben zelf ook blij met onze Regionale implementatiecoach André van Nijkerken. Hij geeft ons als ketenpartners actief een podium en betrekt ons bij de regionale overleggen." Annemieke: "De samenwerking in onze regio en binnen de werkgroep verloopt soepel. Maar wij moesten wel een beetje vechten om dit te mogen doen als Omgevingsdienst. Nu zegt iedereen: logisch dat jullie dit doen! Het heeft wel even geduurd. Nu voelen we ons als Omgevingsdienst onderdeel van alle tien de gemeenten. Dat maakt de implementatie van de Omgevingswet voor ons een mooie uitdaging." Hans is blij met waar ze nu staan: "We weten elkaar goed te vinden. Ik hoop dat dit in de andere regio’s waar wij bevoegd gezag zijn, net zo goed zal gaan."

"De samenwerking in onze regio en binnen de werkgroep verloopt soepel. Maar wij moesten wel een beetje vechten om dit te mogen doen als Omgevingsdienst."