‘Samen met Delftenaren voeren we het gesprek óver het gesprek’
Hoe willen de inwoners van Delft worden betrokken bij ontwikkelingen in hun buurt en in de stad? De gemeente Delft vroeg het hen zélf. Het resultaat? Delfts Doen: een methode met 9 spelregels voor participatie, van zelf het initiatief nemen tot een aanvraag indienen. In 2018 werd de gemeente Delft voor dit initiatief genomineerd voor de Aandeslag-Trofee.
Manon van Velzen (communicatieadviseur bij de gemeente Delft) was nauw betrokken bij het opstellen en evalueren van de Delfts Doen-aanpak. Ze vertelt hoe Delfts Doen is begonnen, welke uitdagingen de gemeente onderweg tegenkwam en wat andere gemeenten daarvan kunnen leren.
Hoe is het nu met…?
Het programma Aan de slag met de Omgevingswet heeft de afgelopen jaren in dit magazine en op zijn website aandacht besteed aan veel projecten en initiatieven die al proberen te werken in de geest van de Omgevingswet. Ook reikt het programma jaarlijks de Aandeslag-Trofee uit aan dit soort initiatieven. In deze nieuwe rubriek ‘Hoe is het nu met…?’ gaan we na een aantal jaar weer op bezoek bij deze projecten.
Delfts Doen: wat is dat?
Manon: “Toen in 2016 duidelijk werd dat de Omgevingswet eraan kwam, vroegen wij ons al snel af: hoe gaan we invulling geven aan participatie? Ook de gemeenteraad wilde dat we hier snel mee aan de slag gingen. Die vraag hebben we samen met inwoners, ondernemers en organisaties in de stad opgepakt. We zijn de straat op gegaan, hebben enquêtes uitgezet en interviews afgenomen. Vervolgens hebben we een set ‘spelregels’ uitgewerkt die de basis vormen om participatie in te richten.”
“Daar zijn we mee gaan werken, om te kijken of het beviel. En het is een gedegen methode gebleken. Volg je de spelregels, dan denk je zorgvuldig na over een project en vergeet je niks in het proces. Delfts Doen is inmiddels omarmd door de gemeente. We passen de spelregels nu toe bij zo veel mogelijk participatietrajecten. Garantie voor succes is het echter niet, daar is meer voor nodig dan een goed proces.”
“We hebben bij het ontwikkelen van de spelregels echt gekeken naar wat Delftenaren belangrijk vinden.”
Wat hebben inwoners eraan?
Manon: “We hebben bij het ontwikkelen van de spelregels echt gekeken naar wat de Delftenaren belangrijk vinden. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat mensen het niet alleen over de inhoud willen hebben, maar vooral ook over het proces: hoe word je betrokken, en hoe ga je met elkaar in gesprek? Verder willen mensen graag dat je als gemeente de uiteindelijke beslissingen terugkoppelt, waarin je laat zien wat de overwegingen waren en hoe hun ideeën terugkomen. Het zijn geen ingewikkelde dingen, maar wél heel belangrijk. Dat hebben we allemaal meegenomen in onze spelregels. Daarnaast merk je dat Delfts Doen de bewustwording over participatie in de eigen organisatie heeft vergroot. En daar zijn inwoners natuurlijk ook mee geholpen.”
Wat is er sinds de nominatie gebeurd?
Manon: “Corona is een belangrijke gebeurtenis, natuurlijk. Dat heeft er bij ons voor gezorgd dat we online participatie hebben ontdekt. Dat bleek heel waardevol. Online bereik je namelijk een veel bredere groep dan wanneer je alleen fysieke informatieavonden organiseert. Verder hebben we de wettelijke regelingen opgenomen die bij de Omgevingswet komen kijken. En nu steken we onze energie vooral in het toepassen van Delfts Doen. We willen het blijven verbeteren, door ermee te werken, te evalueren en van onze ervaringen te leren.”
“Wek de juiste verwachtingen. Wees van begin af aan duidelijk: waarover kun je wél meepraten, en waarover niet?”
Wat waren daarbij de grootste uitdagingen?
Manon: “We zijn in het begin wel aangelopen tegen de verwachtingen die we gewekt hebben. Mensen verwachten al snel dat ze overal over mogen meepraten, maar dat is niet zo. Soms moet je als gemeente nu eenmaal de belangen afwegen en een knoop doorhakken. Over hoeveel huizen je ergens plaatst, of hoe hoog een gebouw wordt. Je maakt daarbij ook financiële afwegingen en kijkt wat het beste is voor de toekomst van de stad. Bewoners die het ergens niet mee eens zijn, zeggen al snel dat we niet goed omgaan met participatie. Daarom is het heel belangrijk dat je van begin af aan duidelijk bent: waarover kun je wél meepraten, en waarover niet? Dat je de juiste verwachtingen wekt, kortom.”
“Hoe bereik je een zo breed mogelijke, diverse groep inwoners? Dat is een uitdaging.”
“Ook een uitdaging: een zo breed mogelijke, diverse groep inwoners bereiken. Je wilt bij een ontwikkeling iedereen betrekken die erdoor geraakt wordt. Bij kleinere projecten zoals de herinrichting van een straat of de bouw van een speeltuin lukt dat wel. Maar bij grotere en ingewikkelde trajecten, zoals de energietransitie, is dat moeilijk. Niet iedereen voelt de urgentie om mee te praten. We doen ons best om via partners ook met moeilijker bereikbare mensen in gesprek te gaan. Maar we hebben op dat vlak nog wel wat te leren, daar zetten we dan ook op in.”
Wat wordt de volgende stap?
“Er is geen grote volgende stap op dit moment. Wel belangrijk zijn de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. Het is dan zaak dat we met het nieuwe college in gesprek gaan en hen meekrijgen in onze aanpak. Dat kan bepalen hoe er de komende 4 jaar tegen participatie wordt aangekeken. Verder willen we als organisatie meer gaan samenwerken in de geest van de Omgevingswet. Waarbij je niet alleen naar de leefomgeving kijkt, maar ook het sociale aspect meeneemt. En waarbij participatie natuurlijk een belangrijke rol speelt.”
Meer weten?
- Resultaten en onderbouwing Delfts Doen
- Omgevingsvisie Delft
- Onderzoek van de Radboud Universiteit naar 4 projecten van Delft
3 tips van gemeente Delft:
- Kijk mét de stad wat de stad belangrijk vindt. Manon: “Met bewoners het gesprek óver het gesprek voeren: dat was super om te doen. En het geeft je als gemeente ook een bepaalde legitimiteit.”
- Begin met het maken van afspraken. “Duik niet gelijk de inhoud in, maar bespreek de mate van inspraak en het verloop van het traject. Wees daarin duidelijk en realistisch.”
- Zorg voor goede terugkoppeling. “Voer het gesprek, verwerk wat je hebt gehoord en geef terug wat je hebt gedaan. Zo voelen mensen zich gehoord. Dat is een belangrijk deel van participatie.”
