Wat zijn nu de grootste uitdagingen? Hoe gaan we daarmee om? En hoe gaat het straks verder nadat de Omgevingswet in werking is getreden? Ruim 850 deelnemers vanuit de overheid, leveranciers en het bedrijfsleven volgden online de livestream van de Inspiratiedag Implementatie Omgevingswet. Het plenaire deel en de verschillende workshops stonden allemaal in het teken van de laatste stappen onderweg naar de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 juli 2022.
De kracht van samenwerken
Joyce de Jong, implementatiemanager Omgevingswet bij het programma Aan de slag met de Omgevingswet, sprak tijdens het plenaire deel met verschillende sprekers over de uitdagingen, oplossingen en kansen die de Omgevingswet biedt. Daarin kwam duidelijk het belang van samenwerken naar voren. Niet alleen binnen de eigen organisatie, maar ook daarbuiten: met bijvoorbeeld stedenbouwkundige bureaus, softwareleveranciers én met inwoners. Want met wetgeving en een digitaal stelsel alleen komen we er niet, volgens Izakjan Dekker, Business Liaison Manager Waterschappen.
Izakjan: ‘We moeten gaan samenwerken en integraal kijken wat er wel en niet kan.’
Bekijk de korte terugblik van de 6e online Inspiratiedag Implementatie Omgevingswet.
Inspiratiedag Implementatie Omgevingswet 9 december 2021
JOYCE DE JONG: Wat zijn dan voor jou de hoofdpunten zo het komende halfjaar?
IZAKJAN DEKKER: Waar we vooral naar moeten streven is, de Omgevingswet moet in werking treden straks. En de wet op zich is geen doel op zich. Dat doen we juist om doelen te bereiken. Juist om integraal naar onze omgeving te kijken. Daar gaat vooral het om. Als waterschappen snappen we dat natuurlijk als geen ander. Je kunt niet alleen maar kijken naar water, geluid of stikstof. Je moet echt integraal kijken.
BEELDTEKST: Noem in 1 woord wat voor jou de grootste uitdaging is de aankomende maanden?
MAJOLA BOOGMANS: Cathelijn en ik hebben een gevleugelde uitspraak: wij zetten geen punt, maar een komma. Toch, Cathelijn? Dat betekent dat het dan pas echt begint. Hoe hard wij ook werken in Den Haag, die wet moet het land in. Er moet geoefend gaan worden. En pas als we ermee gaan werken, gaan we ontwikkelen en uitbouwen. En het wordt echt leren door doen. Dus dan zullen we nog allerlei zaken tegenkomen, die niet of helemaal niet werken. Wij hebben natuurlijk met die maatschappelijke vraagstukken te dealen. En met de Omgevingswet hopen wij dat we daar beter en makkelijker op kunnen inspelen. Wij moeten leren omgaan met onzekerheid. De enige zekerheid, die wij op dit moment hebben is onzekerheid. We moeten dus in chaos wat orde gaan scheppen. Mijn ervaring bij gemeenten is dat gemeenten ongelooflijk veel veerkracht hebben, om daar iedere keer mee om te gaan.
CATHELIJN PETERS: Een 'bumpy road'. Het is geen gladgeplaveide weg. We hebben dit nog nooit gedaan. Niet met z'n allen, niet zo'n groot stelsel, niet in deze omvang. Hij wordt nog echt eventjes spannend. Er gaan dingen mis en dan gaan we er zijn, met z'n allen. Dus ook dit programma is niet afgelopen. De komma en de punt, hè? Dus wij zullen ook met elkaar, de VNG, IPO, Unie van Waterschappen en het programma Ads, zullen echt nog een tijd er zijn, om alles wat oppopt of waar vragen op zijn of waar behoefte is om ondersteuning te hebben zullen wij die ook blijven bieden de komende tijd. We zijn er klaar genoeg voor.
BEELDTEKST: Genomineerden in gesprek over de praktijk. Leren door te doen!
JOYCE DE JONG: Vertel, hoe is dat bij jullie gegaan? En waarom zijn jullie ermee gestart?
ANNEMIEKE VAN ES: Leren door te doen, kwam net al aan de orde. Dat is bij ons het motto bij de implementatie van de Omgevingswet. Gewoon aan de slag gaan. Niet te veel proberen zekerheden te zoeken in allerlei onderzoeken. Maar vooral gewoon concreet met elkaar aan de slag gaan.
TROMGEROFFEL
CATHELIJN PETERS: Hengelo! Jullie gaan laten zien hoe het richting de werkintreding moet. Heel erg gefeliciteerd. Voor jullie een eervolle vermelding. Ik vind het fantastisch, wat jullie gedaan hebben. Ga allemaal zo door en geniet ervan. Geef hem een mooie plekje in Hengelo.
Samenwerken is cruciaal voor het vinden van duurzame, toekomstbestendige oplossingen voor problemen zoals de krappe huizenmarkt. Cathelijn Peters, programmadirecteur Aan de slag met de Omgevingswet: ‘We weten allemaal dat we iets moeten doen aan de woningnood. Daarbij is de integrale blik van de wet nodig. Samen goed nadenken over wat we waar gaan bouwen.’ Zij is zich ervan bewust dat samenwerken niet altijd makkelijk is, maar ziet ook de kracht van het samenwerken. Omdat het leidt tot nieuwe inzichten. En zoals Cathelijn in de praktijk ziet: ‘Het geeft echt energie!’
Maatschappelijke opgaven aanpakken
Tijdens de voorbereidingen op de Omgevingswet moeten we vooral een belangrijk doel van de wet niet uit het oog verliezen: beter in kunnen spelen op ingewikkelde, maatschappelijke vraagstukken. Die worden steeds ingewikkelder. En krijgen meer en meer aandacht vanuit de maatschappij. De overheid is hierbij ook niet meer de enige speler in het veld. Maatschappelijke organisaties, bedrijven en inwoners raken steeds meer betrokken.
Dat werd voor Cathelijn nog eens bevestigd tijdens een bijeenkomst over de Omgevingswet met betrokken jongeren. Tijdens die bijeenkomst deelden de jongeren hun zorgen over het klimaat. Ze deden een beroep op het leiderschap van de overheid en gaven aan te willen helpen met het vinden van oplossingen. En dát is wat de Omgevingswet mogelijk maakt. Door verantwoordelijkheid te leggen bij overheden op ieder niveau. Door inwoners meer te betrekken bij processen. En door de wet simpeler en wendbaarder te maken. Kortom, zoals Majola Boogmans, programmamanager Omgevingswet bij de VNG, het stelde: ‘We hebben met de maatschappelijke opgaven te dealen. En met de Omgevingswet kunnen we daaraan werken.’
Tips en adviezen vóór 1 juli en daarna
Op 1 juli a.s. treedt de wet naar verwachting in werking en die datum komt steeds dichterbij. Veel gemeenten, waterschappen, provincies en omgevingsdiensten zijn al druk bezig met het testen van de keten en komen dan problemen tegen. Anderen zijn minder ver. Bijvoorbeeld door een tekort aan capaciteit en/of aan mensen met de juiste kennis. Maar voor iedereen was er een advies: loop je tegen uitdagingen aan? Vraag dan om hulp. Aan de Regionale Implementatiecoach Omgevingswet (RIO) en aan elkaar. Leer van elkaar. En heb je behoefte aan houvast, gebruik dan de Route 2022, de roadmap voor de invoering van de Omgevingswet.
Cathelijn en Majola benadrukten ook dat we op 1 juli nog niet klaar zijn met testen en oefenen. Majola: ‘Wij zetten met de inwerkingtreding geen punt, maar een komma. Dan gaat het pas echt beginnen. Het wordt dan leren door te doen.’ En wie na 1 juli tegen problemen aanloopt in de transitie naar de Omgevingswet kan dan nog altijd bij de VNG en het programma Aan de slag terecht voor ondersteuning. Cathelijn: ‘Het wordt een bumpy road. We hebben dit nog nooit gedaan met z’n allen. En als programma blijven we hierbij ondersteunen.’
Lees ook het dubbelinterview met Majola en Cathelijn.
Uitreiking van de Aandeslag-Trofee 2021
Aan het einde van het plenaire deel kreeg Cathelijn voor de tweede keer de eer om de Aandeslag-Trofee uit te reiken: de trofee die ieder jaar uitgaat naar het project dat al zo goed mogelijk in de geest van de Omgevingswet werkt.
De 3 genomineerden dit jaar waren:
- Gemeente Hengelo met de pilot omgevingsplan, waarin zij 10 dagen lang intensief werkten aan een plan van aanpak voor het omgevingsplan. Onder het motto: leren door te doen.
- Regio Arnhem met de pilot viskwekerij, waarin zij met een ‘echte’ opdracht van een ondernemer aan de slag gingen met een Omgevingstafeloverleg en het behandelen van een vergunningaanvraag onder de Omgevingswet.
- De werkgroep casuïstiek van regio Rijnmond, die samen met de gemeenten en ketenpartners een fictieve vergunningaanvraag doorleefden.
Voorafgaand aan de Inspiratiedag kon iedereen al stemmen op het project dat volgens hen de trofee verdiende. Nadat de 3 genomineerden tijdens de Inspiratiedag nog een pitch gaven over hun project, sloten de stembussen, en werden de stemmen geteld. Cathelijn complimenteerde de 3 projecten: ‘Dit is wat er moet gebeuren in het land, ik ben trots op jullie alle 3.’ Maar uiteindelijk kon er maar 1 de winnaar zijn: gemeente Hengelo! Met trots namen zij de trofee in ontvangst. Lees meer in deze Kwartslag.
Kennis- en werksessies
Na het plenaire gedeelte was het tijd voor kennis- en werksessies over uiteenlopende onderwerpen. We lichten er 3 uit. Alle sessies zijn opgenomen en terug te kijken via de terugkijkpagina.
Milieu in de integrale Omgevingswet
Sandra Anzion (senior juridisch adviseur Omgevingsrecht bij de VNG) vertelde hoe milieu in de Omgevingswet geregeld wordt. Ze kaartte hierbij 2 belangrijke veranderingen aan: een aantal milieuregels komt straks bij de gemeenten te liggen in het omgevingsplan. En waar het Wabo-milieurecht nu uitgaat van het begrip inrichting, introduceert de Omgevingswet milieubelastende activiteiten. Het maakt dan bijvoorbeeld niet meer uit of een inwoner 30 paarden houdt als fokkerij, als manege of als hobbyist. Ze hebben met dezelfde milieuregels te maken voor de milieubelastende activiteit: het houden van paarden.
Sandra legde ook uit waar gemeenten de regels kunnen plaatsen: lokale regels in het omgevingsplan en landelijk geldende regels in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). En welke keuzes gemeenten daarin kunnen maken. De tips van Sandra: ‘Ga met verschillende disciplines rond de tafel zitten, stel elkaar vragen en leer van elkaar. Zo zorg je dat je straks wat betreft milieuregelgeving overal aan hebt gedacht.’
Bruggen bouwen met het bedrijfsleven
In de sessie van Roland Willemsen (implementatiemanager DSO bedrijfsleven), Mirjam Davidson (adviseur implementatie) en Ok van Megchelen (adviseur implementatie), ging het over de kloof tussen het bedrijfsleven en de overheid binnen het DSO. En kwamen medewerkers van de overheid en het bedrijfsleven bij elkaar.
Waar tot nu toe veel aandacht is geweest voor de overheid, moeten ook bedrijven straks met het DSO kunnen werken. En daar valt nog genoeg te leren en te verbeteren. Tijdens de sessie deelden deelnemers op een interactieve flip-over hun zorgen, vragen, kansen en tips met elkaar. En vroeg Roland de deelnemers naar hun behoeften en uitdagingen rondom de samenwerking binnen het DSO. Zodat het DSO nóg beter ingericht kan worden om de kloof te overbruggen. Tot slot raadde Roland iedereen aan vooral vast te beginnen met oefenen.
Geometrie en het DSO
Mirella van der Velde (product owner Geonovum) vertelde in haar sessie over het omgaan met geometrieën en het DSO. Wat zijn Geografische Informatie Objecten (GIO's)? Hoe kun je geometrieën het beste aanleveren? En wat komt er nog meer bij kijken? Mirella legde de basisprincipes uit. Ze nam de kijkers mee in het proces, van het maken van een plan, tot de regels op de kaart zetten en het uiteindelijk publiceren in het DSO.
Mirella benadrukte ook het belang van annoteren. Want door te annoteren kun je op de kaart duidelijk maken wat precies de regels zijn in het specifieke gebied waar de inwoner in geïnteresseerd is. Volgens Mirella valt er voor zowel gebruikers als de beheerders van het DSO nog een hoop te leren en te verbeteren op het gebied van geometrieën en het DSO. Ze riep daarom iedereen op het systeem te testen. En te zoeken naar grenzen. Mirella: ‘Zo kunnen we samen het stelsel sterker en meer solide te maken.’
De Inspiratiedag Implementatie Omgevingswet van 9 december 2021 in feiten en cijfers
- 940 aanmeldingen
- 634 mensen actief op het netwerkplein
- 19 sessies
- 2 spreekuren
- 1 avondsessie voor raadsleden
- 1 programma-app om te netwerken en streamen
- Vele podcasts om terug te luisteren via de website van Aan de slag
- 86 webinars om terug te kijken
- 17 tools en games om spelend te leren
- 2 video's met korte sfeerimpressies
Tot slot
Van de Inspiratiedag zijn opnamen gemaakt die u kunt terugkijken en presentaties om te lezen. Lees ook het programma en het nieuwsbericht: De 6e online Inspiratiedag: uitdagingen en oplossingen op weg naar de inwerkingtreding van de Omgevingswet (10 december 2021).
Op 7 april 2022 organiseert het programma Aan de slag een nieuwe Inspiratiedag Implementatie Omgevingswet. Zodra u zich hiervoor kunt aanmelden brengen we u daarvan op de hoogte via de website, nieuwsbrieven en sociale media.
