#Omgevingswet in de media

Ontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)

Gemeente.nu interviewde Arco Groothedde, directeur realisatie DSO bij het programma Aan de slag, en Arie Duindam, lead productmanager bij de Tactische Beheersorganisatie (TBO) achter het DSO, over de ontwikkeling van het DSO. Groothedde en Duindam geven aan dat het in deze fase logisch is dat er problemen in het DSO naar boven komen en dat er hard wordt gewerkt aan oplossingen. Zij hebben er vertrouwen in dat alles snel beter wordt.

Participatie en de RES

De noordelijke provincies volgden elk een eigen koers bij de aanpak van hun regionale energiestrategie (RES). Groningen betrok vooral de volksvertegenwoordigers, Fryslân zocht stakeholders op en Drenthe zette relatief sterk in op burgerbetrokkenheid. Maar de participatie bleef overall een moeizaam proces. Dat blijkt uit het rapport Regionale democratie vergt energie. De RES’en blijken nauwelijks te leven bij burgers. Gemiddeld zo’n driekwart van hen heeft er nog nooit van gehoord. Dit schrijft Binnenlands Bestuur op 29 november in Noordelijke RES-regio’s worstelen met inspraak.

Drenthe koos er als enige noordelijke provincie voor de burgers bij de RES te betrekken. Onderzoeker Edwin de Jong:

Wat in Drenthe goed is gelukt, is dat de provincie de energiestrategie heeft weten om te buigen tot een narratief verhaal. Daarin konden Drenten aangeven waar ze zich zorgen om maakten of waar ze enthousiast over werden.

In de uiteindelijke Drentse RES is door het gebruik van iconen precies te zien welk idee van burgers is doorvertaald naar concrete adviezen voor de RES. De onderzoeker noemt deze aanpak aanbevelenswaardig voor andere RES-regio’s, maar wel arbeidsintensief. 

De Noordelijke Rekenkamer adviseert elk van de provincies om in het vervolg van het RES-traject een kaderstellend document vast te stellen. Hierin zou de inbreng van burgers en maatschappelijke organisaties beter uitgewerkt moeten zijn. Bij de vaststelling van de RES 2.0 in de zomer van 2022 kan zo'n document dan als toetsingskader worden gebruikt.

Privaat georganiseerde participatie

TU Delft-onderzoekers Wouter Jan Verheul en Erwin Heurkens deden onderzoek naar privaat georganiseerde participatie. Zij onderscheiden 5 beweegredenen voor marktpartijen om hier werk van te maken, variërend van draagvlak creëren tot dure rechtszaken voorkomen. Over dit onderwerp is ook een webinar te bekijken. Van het onderzoeksrapport verscheen een samenvattende podcast. 

Raadsleden en de Omgevingswet

Uit onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en Binnenlands Bestuur blijkt dat bijna de helft van de raadsleden (45 procent) wil vasthouden aan 1 juli 2022. Ruim een derde (36 procent) wil nieuw uitstel. Het meest genoemde bezwaar is dat de beoogde inwerkingtredingsdatum te dicht zit op de gemeenteraadsverkiezingen van dit voorjaar. Ook kan de raad de financiële consequenties van de Omgevingswet vaak slecht overzien.

Volgens Pascale Georgopoulou, tot eind 2021 projectleider invoeringsondersteuning bij de VNG, moet aan de huidige datum worden vastgehouden. Zij wijst er in Binnenlands Bestuur onder meer op dat nog niet alles klaar hoeft te zijn als de wet ingaat. Gemeenten hebben tot 2029 te tijd om alles te regelen.

Ook Friso de Zeeuw, emeritus hoogleraar Gebiedsontwikkeling, pleit in Binnenlands Bestuur voor inwerkingtreding per 1 juli 2022. Wel vindt hij dat er meer zekerheid voor gemeenten moet komen. Zo zouden bepaalde overgangsmaatregelen langer in stand gehouden kunnen worden, waardoor gemeenten langer met de huidige bestemmingsplanmethodiek kunnen werken.

Lees ook het interview met Cathelijn Peters en Majola Boogmans in dit nummer van Kwartslag. De directeur van het programma Aan de slag met de Omgevingswet en de programmamanager Omgevingswet van de VNG zien juist veel enthousiasme en energie in het land.

Leefomgeving en slimme steden

Investeringen in smart-cityconcepten bij gebiedsontwikkelingen leiden naar schatting tot een verdubbeling van maatschappelijke meerwaarde vergeleken met traditionele stedenbouwkundige principes. Dat blijkt uit onderzoek van Ecorys in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Het rapport laat zien dat slim en binnenstedelijk bouwen niet alleen leidt tot leefbaardere steden, maar ook financieel en maatschappelijk het voordeligst uitpakt. Dit meldt Stadszaken in het artikel Onderzoek IenW: Smart cities waardevoller dan traditionele stedenbouw.

Het recente advies Geef richting, maak ruimte! van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) laat kansen liggen, betoogt adviseur Friso de Zeeuw in een opiniestuk in Stadszaken. Hij ziet een aantal goede punten. Zo is hij voorstander van een sterkere regierol van het Rijk en een minister van Ruimte. Wel vindt hij het een gemiste kans dat het rapport te veel aan de oppervlakte blijft.

Ook in Stadszaken pleit Jan-Willem Wesselink, programmanager van Future City, voor meer aandacht voor de slimme stad in de NOVI-Plus, de uitgebreide versie van de NOVI die de Rli voorstelt. 'Smart' schittert in afwezigheid in het Rli-rapport, constateert Jan-Willem Wesselink. Terwijl slimme technologie juist het benodigde stevige fundament van de ruimtelijke ordening kan zijn.

De Omgevingswet en de natuur

In Omgevingswet bedreiging voor natuur tenzij 352 gemeenten natuurbelang stevig verankeren gaat Nature Today in op het rapport Roeien met nieuwe riemen. Naast mogelijke bedreigingen die de Omgevingswet met zich meebrengt voor natuur, milieu en duurzaamheid, zijn er volgens het artikel ook kansen. Het is dan wel belang dat natuurliefhebbers of gemeenten ervoor zorgen dat bescherming van natuur en landschap beter verankerd wordt in nieuw (lokaal) beleid.

In het radioprogramma Vroege Vogels zeggen Arnold van Vliet van de Heimans en Thijssestichting en Jaap Dirkmaat van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap dat ze er niet gerust op zijn dat de Omgevingswet gunstig gaat uitpakken voor de natuur in Nederland. Volgens hen bepalen projectontwikkelaars onder de wet zelf of het nodig is om te onderzoeken of er beschermde plant- en diersoorten voorkomen in het terrein waar ze willen bouwen. Natuurverenigingen roepen inwoners daarom op dit soort projecten in de gaten te houden en bezwaren in te dienen als het mis dreigt te lopen. Ook kunnen ze bijvoorbeeld meedenken over omgevingsvisies.

Arjan Nijenhuis, relatiemanager bij het programma Aan de slag met de Omgevingswet, gaat in een blog dieper in op dit thema. Ook tijdens een webinar op 2 december 2021 gingen verschillende partijen in gesprek over de mogelijkheden die de Omgevingswet biedt om aan de natuur te werken.

Omgevingsvisies

Verschillende gemeenten werken aan hun omgevingsvisie of hebben deze al af. Een paar voorbeelden uit de media van het derde kwartaal van 2021:

• In de visie van Waalre staat onder meer hoe de gemeente werk wil maken van woningbouw.
• Hollands Kroon organiseert een debatweek om input op te halen voor de visie.
• Kampen wil met de visie meer ruimte bieden voor creatieve ideeën van inwoners en ondernemers.
• In de visie van Dalfsen wordt een nieuw woongebied aangewezen.
• Pijnacker zet onder andere in op levendige ontmoetingscentra.
• De visie van Soest gaat onder meer in op woningbouw.
• Om de plannen inzichtelijk te maken, neemt de gemeente Veldhoven inwoners mee op een rondje door de wijk.
• Goes vraagt inwoners om mee te denken over de toekomst van de gemeente.

Lees ook het artikel Opgaven oppakken met de omgevingsvisie.